W dniu 05.02.2015 uczniowie biorący udział w projekcie „Młody Asyż – młodzież na rzecz tolerancji i pokoju” podziwiali w Muzeum Regionalnym w Myślenicach wystawę ikon zatytułowaną "Piękno - Dobro - Świętość". 

Autorami ikon prezentowanych na wystawie byli chrześcijańscy artyści zrzeszeni w Grupie Lumen działającej przy Chrześcijańskim Stowarzyszeniu Twórców sztuki Sakralnej Ecclesia w Krakowie. Prace nie były jednak podpisane konkretnymi nazwiskami, żeby - nawiązując do średniowiecznego zwyczaju - oddać chwałę Panu, a nie dbać o sławę własną. Istotą ikon nie jest realizowanie własnych ambicji plastycznych artystów, ale zbliżenie do Boga. Chodzi o to, żeby ten, kto będzie na ikonę patrzył, mógł kontemplować Boga, zanurzyć się w nim. Dlatego mówi się, że ikony są tylko środkiem do modlitwy, a nie celem. Tak tłumaczyła nam pani przewodnik oprowadzająca po wystawie.

Dowiedzieliśmy się na przykład, że ikonostas, ozdobna, pokryta ikonami ściana we wnętrzu cerkwi dzieli przestrzeń świątyni na dwie części: prezbiterium (świętą, jakby niebiańską) i nawę dla wiernych (ziemską).

Poznaliśmy najbardziej charakterystyczne wzory ikon, do których należy między innymi Matka Boska Hedegetria (czyli wskazująca drogę, przewodniczka) trzymająca na lewym ramieniu Chrystusa. Co ciekawe, Dzieciątko przypomina niemowlaka tylko wzrostem. Twarz jednak ma już dojrzała jak dorośli ludzie, na czole często widać zmarszczki.
Utrwaliliśmy też termin "pisanie ikon", a nie - jak mogłoby się wydawać "malowanie". To już nasze drugie spotkanie z ikonami. W październiku byliśmy na wystawie w bibliotece przy okazji Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej. Tym razem jednak ikon było znacznie więcej. Były też bardziej różnorodne.

W muzeum byliśmy tylko godzinę. W tym czasie jednak cały czas otaczały nas ikony, z których patrzyły postacie w długich szatach, sztywne i surowe, bardzo dostojne, wskazywały świat mistyczny, pozazmysłowy, święty. Piszący te ikony, jak bizantyjscy artyści, chcieli - ukazując postać - pokazać jej istotę, coś - co odnosi się do prawzoru, którym jest Stwórca. Malarz, przedstawiając postać świętego w bezruchu, oczekiwał, że widz też "znieruchomieje", że będzie przez wiele godzin w skupieniu modlił się przy ikonie, kontemplował Zawartego w niej Boga. Dlatego też oczy postaci na ikonie wydają się jakby centrum obrazu.

Dowiedzieliśmy się również wielu innych ciekawych rzeczy. Pani, która prowadziła zajęcia zwróciła nam uwagę na to, że na niektórych ikonach Matka Boska ma trzecią rękę. Tę niezwykłość wyjaśnia podanie o św. Janie z Damaszku, który doświadczył cudu: w czasie modlitwy odrosła jego dłoń.

Poznaliśmy znaczenia wielu nowych dla nas słów. Przykładowo "klejma" to termin z historii sztuki, który oznacza element obramowania ikony. Na przykładzie konkretnych wizerunków nauczyliśmy się czym jest kompozycja otwarta. Poznaliśmy też znaczenie złotego koloru tła. Piszący ikony w ten sposób uwydatniają wyjęcie z realnej przestrzeni postaci świętego i niejako wyniesienie go ponad przeciętność.

Ikony prezentowane w Domu Greckim były zawieszone na białych ścianach albo zaprezentowane na tle czerwonego płótna, co jeszcze dodatkowo podkreślało barwę użytych kolorów. Pośrodku stało naczynie z piaskiem i świecami. Z jednej strony świece wskazują na czystość serca, miłość, ofiarę, z drugiej symbolizują modlitwę. To dlatego wierni w cerkwiach na nabożeństwach zapalają świece i umieszczają je na specjalnych świecznikach. W chrześcijańskiej tradycji zapalona świeca jest symbolem oczekiwania Chrystusa. Zapewne przy blasku płomienia ikony wydają się jeszcze piękniejsze.

My oglądaliśmy co prawdę wystawę przy sztucznym świetle, ale za to przy dźwiękach pieśni śpiewanych przez prawosławny chór (odtwarzanych z płyty). Dla nas, katolików, patrzenie na ikony to jak wejście w tajemniczy świat. Dzisiaj mieliśmy szansę tę inność poznać trochę bliżej, nieco oswoić.

Klasa 1f wraz z polonistką

Strona projektu Młody Asyż - kliknij tutaj.

Strona naszego gimnazjum w ramach projektu Młody Asyż - kliknij tutaj.